رفتارهای روزمره‌ی رایج می‌توانند بر سلامت شناختی شما تأثیر بگذارند و همچنین بر سلامت کلی شما اثر منفی داشته باشند. با افزایش سن، نگرانی‌های زیادی درباره سلامت به ذهن افراد خطور می‌کند. اما یکی از این نگرانی‌ها به‌ویژه برای بسیاری از افراد مسن بسیار جدی است.
دکتر جیمز الیسون، روانپزشک سالمندان می‌گوید: «یکی از بزرگ‌ترین ترس‌های افراد مسن این است که ممکن است حافظه خود را از دست بدهند و به دیگران وابسته شوند.»
نوع خاصی از ازدست‌دادن حافظه که برای بسیاری از سالمندان ترسناک است، «زوال عقل» نامیده می‌شود. این اصطلاح به مجموعه‌ای از بیماری‌ها اشاره دارد که باعث «ازدست‌دادن توانایی‌های ذهنی و شناختی به حدی شدید می‌شوند که عملکرد روزانه را مختل می‌کنند».
زوال عقل ممکن است باعث شود فردی آدرس خود را فراموش کند، به یاد نیاورد چرا برای انجام کاری بیرون رفته است یا دیگر نتواند صورت‌حساب‌هایی که همیشه پرداخت می‌کرده را مدیریت کند. این بیماری ترسناک است و برخی افراد به‌طور ژنتیکی مستعد ابتلا به آن هستند، اما عادات سبک زندگی نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
هندرسون تأکید می‌کند: «اجازه دهید با یک نکته شروع کنم؛ عوامل سبک زندگی زیادی با خطر ابتلا به زوال عقل مرتبط هستند. اما نکته اینجاست که بیشتر این عوامل، دست‌کم به‌طور کامل، در آزمایش‌های بالینی تصادفی مطالعه نشده‌اند.»
به این معنا که رعایت نکات زیر به‌طور کامل از ابتلا به زوال عقل جلوگیری نمی‌کند، اما این عادات به سلامت کلی شما نیز کمک می‌کنند. بنابراین، هیچ دلیلی برای رعایت نکردن آن‌ها وجود ندارد، چه برای کاهش خطر زوال عقل، چه برای کاهش احتمال حمله‌ی قلبی یا بهبود خلق‌وخو.
۱. نادیده گرفتن تأثیر غذا بر سلامت مغز
دکتر «کریستینا پراتر»، مدیر بخش سالمندی و مراقبت‌های تسکینی در دانشکده پزشکی و علوم سلامت دانشگاه جرج واشنگتن، می‌گوید: «بسیاری از چیزهایی که برای پیشگیری از زوال عقل یا بهینه‌سازی سلامت مغز توصیه می‌کنیم، مشابه توصیه‌هایی است که در برنامه‌های سلامت قلب و عروق و سایر ابتکارات سلامت شنیده می‌شود.»
دکتر «رودی تانزی»، مدیر مرکز سلامت مغز مک‌کانس در بیمارستان عمومی ماساچوست، پیش‌تر به هاف‌پست گفته بود: «همیشه گفته‌ایم آنچه برای قلب خوب است، برای مغز هم خوب است.»
رژیم مدیترانه‌ای که سرشار از چربی‌های سالم، گوشت‌های بدون چربی، غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات است همان‌طور که برای سلامت قلب مفید است، برای سلامت مغز نیز فایده دارد.
او همچنین رژیم مایند را پیشنهاد می‌دهد که شامل غلات کامل، حبوبات، توت‌ها، سبزیجات برگ‌دار، ماهی، روغن زیتون و سایر غذاهایی است که گفته می‌شود برای سلامت مغز مفیدند.
۲. عدم مدیریت بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون بالا
پراتر می‌گوید نباید از مدیریت بیماری‌های پزشکی خود شانه خالی کنید. برخی بیماری‌ها مانند دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا از عوامل خطر زوال عقل هستند. او تأکید می‌کند: «مدیریت قاطعانه این عوامل خطر به‌خوبی به‌عنوان راهی برای کاهش خطر زوال عقل در آینده شناخته شده است.»
دکتر الیسون می‌افزاید: «این موضوع به‌ویژه برای عوامل خطر عروقی مانند فیبریلاسیون دهلیزی، فشار خون بالا یا چربی خون بالا اهمیت دارد.» مدیریت این عوامل، گردش خون، تأمین خون و اکسیژن به مغز را حفظ می‌کند. این موضوع به‌ویژه برای پیشگیری از «زوال عقل عروقی» مهم است که زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به مغز مسدود شود. زوال عقل عروقی یکی از انواع شایع زوال عقل است.
۳. نداشتن خواب ترمیمی کافی
الیسون می‌گوید: «افراد باید به اندازه‌ی کافی بخوابند، زیرا مغز در طول خواب عمیق خود را بازسازی می‌کند و سطح «بتا آمیلوئید»، پروتئین سمی که به بروز بیماری آلزایمر کمک می‌کند، را کاهش می‌دهد.»
پراتر می‌افزاید که باید هرگونه اختلال خواب که مانع استراحت شما می‌شود، درمان کنید. او می‌گوید: «اپیدمی تشخیص‌نشده آپنه خواب در میان سالمندان وجود دارد.» آپنه خواب منجر به خواب بی‌کیفیت می‌شود. همچنین استفاده از داروهایی که برای القای خواب تجویز می‌شوند، می‌تواند بر کیفیت خواب تأثیر بگذارد. پراتر می‌گوید: «این‌ها همه نشانه‌هایی هستند که بدن شما خواب ترمیمی لازم برای تثبیت خاطرات و بهینه‌سازی عملکرد شناختی را دریافت نمی‌کند.»
۴. وقت نگذاشتن برای دوستان و خانواده
پراتر تأکید می‌کند که اولویت دادن به ارتباطات اجتماعی نیز مهم است. او می‌گوید: «ما می‌دانیم که تنهایی، افسردگی و انزوا به‌طور استثنایی برای سلامت مضر هستند.» او ادامه می‌دهد: «این عوامل بر شناخت و همچنین مرگ‌ومیر تأثیر می‌گذارند.» الیسون می‌افزاید: «تنهایی در میان سالمندان یک اپیدمی است و خطر مرگ‌ومیر مرتبط با آن مشابه سیگار کشیدن متوسط است.» پراتر می‌گوید که فعال نگه‌داشتن ذهن از طریق تعاملات اجتماعی، چه از طریق مکالمه یا گوش دادن به داستان‌های عزیزان، راه مهمی برای حفظ فعالیت شناختی است.
۵. مصرف بیش از حد الکل
تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که الکل برای سلامتی مضر است. الکل می‌تواند به کبد آسیب برساند، خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را افزایش دهد و برای سلامت مغز نیز مضر است. پراتر می‌گوید: «به بیمارانم می‌گویم اگر نگران شناخت یا حافظه خود هستید، اولین توصیه‌ام این است که مصرف الکل خود را کاهش دهید.» همان‌طور که بدن ما با افزایش سن تغییر می‌کند، کبد نیز توانایی پردازش الکل را مانند دوران جوانی ندارد. او می‌افزاید: «الکل نه‌تنها یک سم مستقیم است (که خطر تقریباً همه سرطان‌ها را افزایش می‌دهد)، بلکه می‌تواند خواب را به شدت مختل کند.»
۶. کنار گذاشتن ورزش
الیسون می‌گوید داشتن یک سبک زندگی فعال و انجام ورزش‌های هوازی و دیگر انواع ورزش مهم است. این می‌تواند به معنای پیاده‌روی برای انجام کارهای روزمره به جای رانندگی یا برنامه‌ریزی برای شرکت در کلاس‌های ورزشی یا دوچرخه‌سواری باشد. او می‌افزاید: «توصیه می‌شود سالمندان پنج روز در هفته، هر بار ۳۰ دقیقه ورزش هوازی انجام دهند، اما تنها حدود ۱۰ درصد از افراد بالای ۷۵ سال به این سطح از فعالیت می‌رسند.» ورزش برای سلامت قلب و عروق مفید است که همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، برای سلامت مغز نیز مفید است. پراتر تأکید می‌کند که تناسب‌اندام باید در هر سنی در اولویت باشد، «بسیار پیش از بروز هرگونه تغییر شناختی.»
۷. استفاده نکردن از کلاه ایمنی
هندرسون می‌گوید: «به بیمارانم می‌گویم اگر دوچرخه‌سواری می‌کنید، کلاه ایمنی بپوشید.» او می‌افزاید: «مطالعات مشاهده‌ای زیادی ارتباط بین آسیب‌های مغزی و زوال عقل را نشان داده‌اند.» او تأکید می‌کند که شواهد نشان می‌دهد آسیب‌های مغزی احتمالاً در خطر زوال عقل نقش دارند.
این نقش تا چه حد بزرگ است؟ هندرسون می‌گوید: «شاید در سطح جمعیت نقش بزرگی نداشته باشد، اما در سطح فردی احتمالاً بسیار مهم است.»
۸. نادیده گرفتن علائم افسردگی
الیسون، به‌عنوان یک روانپزشک، می‌گوید: «البته می‌خواهم کمی به افسردگی توجه کنم.» اگرچه افسردگی شدید در سالمندان نسبت به جوان‌ترها کمتر شایع است، اما هم افسردگی شدید و هم علائم افسردگی خفیف می‌توانند فعالیت‌های مهم برای سلامت شناختی مانند معاشرت، ورزش، مراقبت از خود و رژیم غذایی را مختل کنند. او می‌گوید: «درمان افسردگی می‌تواند راهی برای بهبود پیری شناختی باشد.» نرخ زوال عقل در حال کاهش است و ممکن است به برخی از این عادات سبک زندگی مرتبط باشد اما اگر کسی به زوال عقل مبتلا شود، تقصیر او نیست.
هندرسون می‌گوید: «تعداد افراد مبتلا به زوال عقل در حال افزایش است و همه از این موضوع آگاه هستند. اما این افزایش تا حدی به این دلیل است که تعداد افرادی که به سنین بسیار بالا می‌رسند، در حال افزایش است.» او می‌افزاید که زوال عقل بیشتر در افراد مسن رخ می‌دهد. اما خبر خوب این است که «اگر به احتمال ابتلا به زوال عقل در یک سن خاص نگاه کنید، این احتمال کمی کاهش یافته است، نه خیلی زیاد، اما کمی، و به نظر می‌رسد این کاهش با پیشرفت در مراقبت از سلامت قلب و عروق هم‌راستا باشد.»
پراتر می‌گوید: «ترسیدن از این بیماری سخت است، به‌ویژه وقتی بیشتر افراد کسی را در زندگی‌شان دارند که به این بیماری مبتلا شده است و به نظر می‌رسد خطر آینده‌ی شما خارج از کنترلتان باشد. اما چیزهایی که درباره‌ی آن‌ها صحبت کردیم، همه تغییراتی در سبک زندگی هستند که تحت کنترل ما هستند.»
