فلج خواب زمانی رخ می‌دهد که فرد در هنگام انتقال به مرحله خواب بیدار می‌شود، اما بدنش همچنان در حالت فلج موقت باقی می‌ماند و نمی‌تواند حرکت کند یا صحبت کند. این وضعیت اغلب با توهمات ترسناک همراه است که برخی آن‌ها را «شیاطین فلج خواب» می‌نامند. گزارش سی‌ان‌ان تجربه شخصی بلند جلال را شرح می‌دهد که در ۱۹ سالگی فلج خواب را تجربه کرد و این موضوع او را به مطالعه و تخصص در این زمینه سوق داد. طبق گفته‌های کارشناسان، فلج خواب به‌طور کلی بی‌ضرر است، اما می‌تواند باعث اضطراب و اختلال در خواب شود.
تمام شرارت‌های جهان در اتاق
«بلند جلال» اکنون ۳۹ ساله و محقق در دپارتمان روان‌شناسی دانشگاه هاروارد، در سال ۲۰۰۵ در ۱۹ سالگی اولین تجربه فلج خواب خود را داشت. او در حالی که بیدار بود، قادر به حرکت یا صحبت نبود و توهمی ترسناک از یک موجود شیطانی را تجربه کرد که او را خفه می‌کرد و پاهایش را حرکت می‌داد. او فکر می‌کرد که «قطعاً خواهد مرد» و این تجربه احساسی از «تمام شرارت‌های جهان در اتاقش» را برای او ایجاد کرد. این تجربه او را به مطالعه جهانی فلج خواب سوق داد. او اکنون یکی از کارشناسان برجسته این حوزه است و به درمان بیماران مبتلا به این وضعیت کمک می‌کند.
ماهیت علمی فلج خواب
فلج خواب در هنگام انتقال مرحله خواب رخ می‌دهد، زمانی که مغز بیدار است، اما بدن هنوز در حالت فلج طبیعی (برای جلوگیری از اجرای حرکات رویاها) باقی مانده است. دکتر متیو پی. واکر، مدیر مرکز علوم خواب انسانی در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، این وضعیت را به «ترافیک در یک تقاطع شلوغ» تشبیه می‌کند، جایی که مغز و بدن به‌طور موقت هماهنگی خود را از دست می‌دهند. خواب عمیق برای حافظه، تمرکز، تنظیم خلق‌وخو و عملکرد سیستم ایمنی ضروری است و با رویاهای زنده، ضربان قلب سریع‌تر و تنفس نامنظم مشخص می‌شود. اپیزودهای فلج خواب معمولاً چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشند، اما ممکن است تا ۲۰ دقیقه ادامه یابند.
توهمات ترسناک در تخت‌خواب
علائم اصلی شامل ناتوانی در حرکت دادن بدن یا صحبت کردن، احساس فشار روی قفسه سینه و گاهی توهمات بصری، شنیداری یا لمسی است. حدود 40 درصد از افراد مبتلا به فلج خواب توهماتی را تجربه می‌کنند که در 90 درصد موارد ترسناک هستند. این توهمات ممکن است شامل موجودات شبح‌مانند، جنیان، یا موجودات بیگانه باشد که به فرد نزدیک می‌شوند یا حتی به او حمله می‌کنند. جلال دریافت که محتوای توهمات و تفسیر آن‌ها به فرهنگ بستگی دارد. به‌عنوان مثال، در مصر و ایتالیا، افراد اغلب از جنیان شیطانی یا جادوگران صحبت می‌کنند و معتقدند که فلج خواب می‌تواند کشنده باشد. این توهمات به‌عنوان «توهمات مهاجم» (حضور موجود خطرناک در اتاق) یا «توهمات اینکوبوس» (احساس فشار روی قفسه سینه همراه با اعمال تهاجمی یا جنسی) شناخته می‌شوند.
چگونه درخواب فلج می‌شویم؟
فلج خواب اغلب با اختلالات خواب مانند نارکولپسی (خواب‌آلودگی شدید روزانه)، بی‌خوابی، یا برنامه‌های خواب نامنظم (مثل شیفت‌کاری یا سفرهای مکرر) مرتبط است. سطوح بالای استرس، اضطراب، یا تروما می‌توانند احتمال وقوع فلج خواب را افزایش دهند. خوابیدن به پشت (طاق‌باز) خطر فلج خواب را افزایش می‌دهد. فلج خواب ممکن است در خانواده‌ها ارثی باشد. مصرف الکل، نیکوتین، یا برخی داروها می‌تواند خواب را مختل کند و خطر فلج خواب را افزایش دهد. این پدیده در میان نوجوانان و بزرگسالان جوان، به‌ویژه در زمان تغییرات زندگی یا خواب مختل‌شده، شایع‌تر است.
