با نزدیک شدن شب‌های کوتاه‌تر و آماده شدن برای برگرداندن ساعت‌ها به عقب، بسیاری خوشحال می‌شوند که یک ساعت اضافه خواب خواهند داشت. این یک فرصت برای استراحت بیشتر یا لذت بردن از عصر طولانی‌تر به نظر می‌رسد. اما تحقیقات نشان می‌دهد این مزیت ظاهری، آن‌قدر هم ساده و بی‌ضرر نیست.
بر اساس مطالعات، تغییر ساعت در پاییز ممکن است با افزایش احتمال افسردگی مرتبط باشد. در عین حال، برگشت ساعت به عقب به نظر کمتر از تغییر ساعت به جلو در بهار مضر است؛ تغییر به جلو با افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی و تصادفات رانندگی همراه است.
تاریخچه و گستردگی ساعت تابستانی
زمان رسمی تابستان برای نخستین بار در بریتانیا در سال ۱۹۱۶ و در جریان جنگ جهانی اول معرفی شد تا مصرف انرژی کاهش یابد و ساعات روزکاری با نور طبیعی تطبیق یابد. ساعت‌ها در آخرین یکشنبه مارس به جلو و در آخرین یکشنبه اکتبر به عقب کشیده می‌شوند. حدود ۷۰ کشور و بیش از یک‌چهارم جمعیت جهان این سیستم را اعمال می‌کنند. در آمریکا، زمان رسمی تابستان از سال ۱۹۶۶ رسمی شد و ساعت‌ها در دومین یکشنبه مارس به جلو و اولین یکشنبه نوامبر به عقب می‌روند.
چرا تغییر ساعت بر سلامت تأثیر می‌گذارد؟
اثرات منفی بیشتر با تغییر ساعت به جلو در بهار مشاهده می‌شود؛ صبح‌ها تاریک‌تر و عصرها روشن‌تر شده و یک ساعت خواب از دست می‌رود. این موضوع ریتم شبانه‌روزی بدن را مختل می‌کند — ساعت داخلی ۲۴ ساعته‌ای که زمان خواب و بیداری را مشخص می‌کند. مغز با نور خورشید همزمان می‌شود: نور کمتر در شب باعث تولید ملاتونین می‌شود تا احساس خواب‌آلودگی ایجاد شود و نور صبحگاهی تولید ملاتونین را کاهش و کورتیزول را افزایش می‌دهد تا حالت بیداری ایجاد شود.
وقتی ساعت به جلو می‌رود، نور بیشتر عصرها باعث کاهش تولید ملاتونین و سخت‌تر شدن خواب می‌شود. همچنین صبح‌های تاریک مردم را مجبور می‌کند قبل از آماده شدن طبیعی بیدار شوند. از دست دادن تنها یک ساعت خواب در شب تغییر ساعت به جلو می‌تواند باعث کاهش کیفیت خواب و خواب تکه‌تکه در هفته بعد شود.
مطالعه‌ای در ۲۰۲۴ روی بیش از ۱۱ هزار نفر در بریتانیا نشان داد که میانگین خواب در یکشنبه تغییر ساعت به جلو حدود ۶۵ دقیقه کمتر از یکشنبه قبل بود، هرچند برخی جبران خواب رخ داد. دیوید ری، استاد اندوکرینولوژی دانشگاه آکسفورد می‌گوید: «مشکل زمانی ایجاد می‌شود که مردم مجبور باشند طبق ساعت رسمی زندگی کنند، در حالی که ساعت داخلی بدن آن‌ها یک ساعت عقب یا جلو است.»
افرادی که «علیه ساعت خود زندگی می‌کنند» شامل کارگران شیفتی هستند که نرخ بالاتری از بیماری‌های جسمی و روانی دارند، از جمله دیابت، چاقی، بیماری‌های قلبی و حتی سرطان. مطالعات نشان می‌دهد زندگی در لبه غربی مناطق زمانی نیز خطرات مشابهی دارد، زیرا ساعت بدن دائماً حدود یک ساعت عقب است. این شواهد نشان می‌دهد که تغییرات ساعت می‌تواند تأثیر بلندمدتی بر سلامت داشته باشد، اگرچه هنوز به طور قطعی ثابت نشده است.
تأثیر تغییر ساعت پاییز
بازگرداندن ساعت به عقب در پاییز ممکن است کمی به سلامت کمک کند، زیرا به مردم اجازه می‌دهد حدود ۴۰ دقیقه خواب اضافی داشته باشند و انرژی و حس بهتری پیدا کنند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که اثرات مثبت پاییز، نتوانسته ضررهای تغییر ساعت به جلو در بهار را جبران کند. تغییر ساعت به جلو باعث کاهش رضایت از زندگی، خستگی، استرس و مشکلات خواب می‌شود. هزینه اقتصادی این تغییرات دو بار در سال نیز بیش از ۷۵۰ یورو برای هر نفر تخمین زده شده است.
