با فروپاشی بازار فنتیلین (کپتاگون) در سوریه، تولیدکنندگان این ماده مخدر به دنبال بازارهای جدید، از جمله میدان‌های نبرد در شمال شرق آفریقا، هستند. در سودان، کشف یک کارخانه تولید کپتاگون در منطقه الجلیلی نشان‌دهنده گسترش این صنعت در بحبوحه جنگ داخلی است.
هزار قرص در هر ساعت!
در منطقه‌ای صنعتی در کرانه شرقی رود نیل، سه ساختمان نیمه‌تمام در محوطه‌ای محصور و احاطه‌شده توسط میدان مین قرار دارند. نیروهای شبه‌نظامی پشتیبانی سریع ماه‌ها به ساکنان محلی هشدار داده بودند که از این محوطه دوری کنند. دلیل این هشدار پس از ورود به محوطه مشخص شد: ماشین‌آلات و مواد شیمیایی که طبق ادعای مقامات سودانی، قادر به تولید حدود ۱۰۰۰ قرص کپتاگون در ساعت بودند.
کپتاگون چیست و چرا مهم است؟
کپتاگون، یک آمفتامین ارزان‌قیمت و اعتیادآور است که در دهه گذشته در خاورمیانه محبوبیت زیادی در میان جنگجویان و افرادی که به دنبال سرخوشی هستند، پیدا کرده است. این ماده باعث افزایش تمرکز، استقامت فیزیکی و سرخوشی می‌شود و به همین دلیل مورد توجه دولت‌های عربی قرار گرفته که با اثرات مخرب آن مبارزه می‌کنند. طبق گفته منابع امنیتی، نیروهای شبه‌نظامی پشتیبانی سریع این ماده را یا به‌صورت رایگان به جنگجویان خود برای افزایش هوشیاری و کاهش گرسنگی می‌دهند یا برای کسب سود به غیرنظامیان می‌فروشند.
فروپاشی بازار سوریه
تا دسامبر ۲۰۲۴، سوریه مرکز اصلی تولید و صادرات کپتاگون بود. اما با سقوط دولت بشار اسد، بسیاری از آزمایشگاه‌های کپتاگون و مسیرهای قاچاق آن متلاشی شدند. این موضوع تولیدکنندگان را به جست‌وجوی بازارهای جدید، از جمله سودان که از آوریل ۲۰۲۳ درگیر جنگ داخلی بین نیروهای مسلح سودان (SAF) و نیروهای شبه‌نظامی پشتیبانی سریع (RSF) است، سوق داد.
ارتباط با دبی و امارات
دبی، به‌عنوان بندری کلیدی برای حمل‌ونقل در دریای سرخ، در این ماجرا نقش دارد. نیروهای RSF روابط نزدیکی با امارات متحده عربی دارند و شواهد فزاینده‌ای از تأمین تسلیحات توسط امارات برای RSF وجود دارد، هرچند امارات این موضوع را رد می‌کند. تصاویر ماشین‌آلات این کارخانه، که توسط کارولین رز، کارشناس کپتاگون در مؤسسه نیو لاینز، بررسی شد، شباهت زیادی به تجهیزات یافت‌شده در آزمایشگاه‌های سوری دارد.
افزایش مصرف در جنگ
به گفته سرگرد جلال‌الدین حمزه، افسر پلیس مبارزه با مواد مخدر، مصرف کپتاگون پیش از جنگ در سودان رایج نبود، اما با شروع درگیری‌ها به شدت افزایش یافت. اولین آزمایشگاه کپتاگون در سال ۲۰۱۵ در جبل اولیا (۴۵ کیلومتری جنوب خارطوم) با ظرفیت تولید بیش از ۵۰۰۰ قرص در ساعت کشف شد. در ژانویه ۲۰۲۳، یک کارخانه بزرگ‌تر در ایالت نیل آبی شرقی یافت شد و کارخانه الجلیلی، که بزرگ‌ترین از زمان شروع جنگ است، سومین مورد گزارش‌شده است.
گودال مرموز
در محوطه کارخانه، گودالی بزرگ به عمق و عرض چند متر حفر شده بود که طبق تصاویر ماهواره‌ای، در ۱۴ آوریل ۲۰۲۳ وجود نداشت. حمزه معتقد است این گودال برای ذخیره هزاران قرص کپتاگون آماده شده بود. او از اظهارنظر درباره صادرات احتمالی این ماده خودداری کرد و گفت تحقیقات در این زمینه حساس است.
چشم‌انداز بازار کپتاگون
با فروپاشی بازار کپتاگون در سوریه (که بیش از ۲۰۰ میلیون قرص توسط حاکمان جدید این کشور کشف و نابود شد)، بازار سودآور خلیج فارس، که در نزدیکی دریای سرخ قرار دارد، به هدف جدیدی برای تولیدکنندگان تبدیل شده است. گزارش مؤسسه نیو لاینز اشاره می‌کند که دانش فنی تولید کپتاگون همچنان وجود دارد و می‌تواند در مناطق دیگر، از جمله سودان، به کار گرفته شود.
