یک قاتل محبوب! | همدردی شگفت‌انگیز با خشونت سیاسی در ژاپن

بیش از سه سال پیش، یاماگامی تتسویا با کشتن آبه شینزو، نخست‌وزیر پیشین، ژاپن را شوکه کرد. در آغاز محاکمه‌اش، آقای یاماگامی، که اکنون ۴۵ ساله است، ساکت نشسته بود و چشمانش را به پایین دوخته بود. وقتی دادستان‌ها شرح مفصلی از آنچه در روز ترور رخ داد را خواندند، او آرام اما واضح پاسخ داد: «همه چیز درست است. من این کار را کردم.»

تصویر هولناک سقوط آبه در یک رویداد انتخاباتی پس از شلیک دو گلوله توسط یاماگامی در روز روشن، همچنان در ذهن عمومی ژاپن حک شده است. اما در حالی که بسیاری از ژاپنی‌ها این عمل خشونت سیاسی را محکوم کردند، تعداد شگفت‌آوری از مردم بلافاصله پس از حمله، با قاتل و انگیزه او همدردی نشان دادند. در سه سالی که از این قتل می‌گذرد، این واکنش پایدار مانده است. این احساس ممکن است مسیر محاکمه آقای یاماگامی را تحت تأثیر قرار دهد.

محاکمه‌ای بر سر مجازات

با توجه به اینکه آقای یاماگامی به جرم اعتراف کرده، محاکمه عمدتاً بر سر مجازات او می‌چرخد. در تئوری، او ممکن است با مجازات اعدام روبه‌رو شود. با این حال، وکلای مدافع استدلال می‌کنند که یاماگامی شایسته تخفیف است؛ هم به دلیل سلاح دست‌ساز عجیبی که از لوله و نوار چسب ساخته بود و طبق قانون ژاپن «اسلحه» به شمار نمی‌رود، و هم به خاطر پیشینه پرمشقتش. هیئت قضات مردمی نقش مهمی در این تصمیم خواهند داشت. انتظار می‌رود حکم در اوایل سال آینده صادر شود.

ریشه‌های یک انتقام شخصی

آقای یاماگامی پس از زنجیره‌ای از فجایع شخصی، تصمیم به ترور آبه گرفت. پدرش در کودکی او خودکشی کرد. مادرش، در جستجوی تسلی، به کلیسای وحدت – گروهی مذهبی که به داشتن ساختارهای فرقه‌مانند متهم است – روی آورد و ظاهراً حدود ۱۰۰ میلیون ین (۶۵۰ هزار دلار) به آن اهدا کرد و خانواده را ورشکسته کرد (کلیسا می‌گوید نیمی از پول را بازگردانده است). پس از خودکشی برادر بزرگ‌ترش نیز، یاماگامی به دنبال انتقام بود. او که نتوانست به رهبر کلیسا نزدیک شود، آبه را هدف قرار داد؛ زیرا او را به ارسال پیام تبریک ویدیویی به یک رویداد وابسته به کلیسا متهم می‌دانست.

تأثیر غیرمنتظره ترور

به طرز نگران‌کننده‌ای، ترور به آنچه یاماگامی می‌خواست دست یافت. این عمل، کلیسای وحدت را – که پس از رسوایی‌های دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ در زمینه جذب فریبکارانه و «فروش‌های معنوی» از تیترها دور مانده بود – دوباره به مرکز توجه آورد. ظرف چند ماه، روابط گسترده بین کلیسا و اعضای حزب لیبرال دموکرات حاکم افشا شد. هفت وزیر کابینه مجبور به استعفا شدند. دولت در نهایت برای سلب وضعیت حقوقی کلیسا به عنوان یک نهاد مذهبی اقدام کرد؛ اقدامی که هنوز در دادگاه مورد مناقشه است.

تهدید فزاینده افراد منزوی

پرونده یاماگامی همچنین خطر تبدیل افراد منزوی، غرق در ناامیدی و بی‌قدرتی، به خشونت را برجسته کرده است. علی‌رغم نرخ پایین جرم در ژاپن، حملات افراد تنها به عنوان تهدیدی رو به رشد دیده می‌شود. در سال ۲۰۲۱، مردی لباس جوکر پوشیده در قطاری در توکیو به مسافران حمله کرد و ۱۷ نفر را با چاقو زخمی کرد (یاماگامی نیز درباره تماشای فیلم هالیوودی آن پست گذاشته بود). پلیس ژاپن که از این حوادث نگران شده، امسال نخستین واحد تخصصی خود برای مقابله با حملات افراد تنها را راه‌اندازی کرد.

همدردی عمومی با قاتل

با این حال، نگران‌کننده‌ترین جنبه این ماجرا شاید میزان همدردی با خشونت سیاسی در کشوری باشد که معمولاً صلح‌جو دیده می‌شود؛ و اینکه مردم عادی تا چه حد آماده‌اند طرف قاتل را به جای قربانی بگیرند. اوشی‌یاما رین، جامعه‌شناس دانشگاه کوئینز بلفاست، این مورد را با پرونده لوئیجی مانجیونه در آمریکا مقایسه می‌کند که پس از متهم شدن به قتل برایان تامپسون، مدیرعامل سابق یونایتد هلث‌کر به قهرمان عامه تبدیل شد (مانجیونه در انتظار محاکمه است). در هر دو مورد، برای اقلیتی پرصدا، نفرت از آنچه قربانی نمایندگی می‌کرد، ظاهراً بر انزجار از عمل قتل غلبه کرده است.

خارج از دادگاه در روز نخست محاکمه، این نگرش به خوبی نمایان بود. زنی ۷۰ ساله گفت: «البته نباید تروریسم را تأیید کنیم، اما زمینه کاملی وجود دارد که به این منجر شد.» برخی ژاپنی‌ها فراتر رفتند. زنی ۳۰ ساله که مادرش مانند مادر یاماگامی مبالغ سنگینی به کلیسای وحدت اهدا کرده بود، گفت: «می‌دانم گفتنش نامناسب است، اما او کاملاً قهرمان من است.»