یادداشت اصلی نشریه اسپکتاتور به تحلیل واکنش احتمالی ایران به حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای، موشکی و نظامی ایران در بامداد امروز پرداخته است.
زمینه حملات چه بود؟
این حملات در پی گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شد که ایران را به دلیل عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای و عدم ارائه توضیحات معتبر درباره اورانیوم کشف‌شده در سایت‌های اعلام‌نشده، مورد انتقاد شدید قرار داده بود. پیش از حملات، نشانه‌هایی از آماده‌سازی اسرائیل، از جمله جابجایی مهمات و تمرینات نظامی، مشاهده شده بود، اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، احتمال حمله قریب‌الوقوع را کم اهمیت دانسته بود. این حملات در حالی رخ داد که مذاکرات هسته‌ای بین آمریکا و ایران، که قرار بود روز یکشنبه در مسقط (عمان) ادامه یابد، در جریان بود. این اقدام اسرائیل به‌عنوان تلاشی برای مختل کردن این مذاکرات تلقی شده است.
واکنش اولیه ایران؛ بهای سنگین در راه است
رهبر ایران، وعده «پاسخی تلخ و دردناک» به اسرائیل داد و محمد پاکپور را به‌عنوان فرمانده جدید سپاه پاسداران منصوب کرد و از او خواست توان نظامی و انسجام داخلی سپاه را تقویت کند. وزارت خارجه ایران این حملات را نقض منشور سازمان ملل متحد دانست و اعلام کرد که ایران «حق ذاتی» برای دفاع از خود دارد. بااین‌حال، بیانیه‌های ایران تا حدی محتاطانه بوده و مستقیماً به اقدام نظامی فوری اشاره نکرده است. ایران در پاسخ اولیه، حدود 100 پهپاد به سمت اسرائیل پرتاب کرد که ارتش اسرائیل اعلام کرد در حال رهگیری آن‌هاست. برخی منابع گزارش دادند که ایران کارزار تلافی‌جویانه خود را آغاز کرده و این حملات را «بهای سنگین» برای اقدامات اسرائیل دانسته است.
گزینه‌های پیش روی ایران
پاسخ نظامی مستقیم: ایران ممکن است به حملات موشکی یا پهپادی مشابه حملات قبلی خود در اکتبر 2024 (با 200 موشک بالستیک) یا آوریل 2024 (با بیش از 100 پهپاد و موشک) روی آورد. بااین‌حال، تحلیلگران معتقدند که ایران توان نظامی محدودی برای درگیری طولانی‌مدت با اسرائیل دارد و چنین پاسخی می‌تواند به تضعیف بیشتر توان نظامی‌اش منجر شود.
پاسخ غیرمستقیم : ایران ممکن است از گروه‌های مفاومت مانند حزب‌الله یا حوثی‌ها برای حمله به منافع اسرائیل یا آمریکا استفاده کند. این استراتژی در گذشته برای اجتناب از درگیری مستقیم به کار گرفته شده است.
خویشتنداری استراتژیک: برخی تحلیلگران معتقدند که ایران ممکن است برای جلوگیری از یک جنگ تمام‌عیار، پاسخی محدود یا نمادین انتخاب کند، مشابه واکنش آن پس از ترور شهید قاسم سلیمانی در سال 2020، که در آن موشک‌هایی به پایگاه‌های آمریکایی در عراق شلیک شد. ایران همچنین ممکن است از کانال‌های مخفی (مانند مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در عمان) برای کاهش تنش استفاده کند.
تقویت برنامه هسته‌ای: برخی اظهارات رسمی ایران، از جمله بیانیه‌ای که بر «اهمیت غنی‌سازی و توان موشکی» تأکید داشت، نشان می‌دهد که ایران ممکن است به‌عنوان پاسخی بلندمدت، برنامه هسته‌ای خود را تسریع کند.
اسرائیل حمله کند؛ ایران خویشتنداری!
دولت ترامپ اعلام کرد که در این حملات نقشی نداشته و آن‌ها را اقدامی یک‌جانبه از سوی اسرائیل دانست. بااین‌حال، ترامپ هشدار داد که آمریکا در صورت حمله ایران به منافعش، از خود و اسرائیل دفاع خواهد کرد. کشورهای غربی مانند بریتانیا، فرانسه و آلمان مواضع محتاطانه‌ای اتخاذ کردند و خواستار کاهش تنش شدند. نخست‌وزیر بریتانیا، کایر استارمر، از همه طرف‌ها خواست خویشتنداری نشان دهند. کشورهای عربی مانند قطر، عربستان سعودی و اردن حملات اسرائیل را محکوم کردند و آن را نقض حاکمیت ایران و عامل تشدید تنش‌ها دانستند.
