گزارش‌های تازه‌ای منتشر شده که به بررسی چگونگی جمع‌آوری اطلاعات شخصی کاربران توسط اپلیکیشن‌های گوشی‌های هوشمند از طریق فناوری‌های ردیابی مکان در محیط‌های داخلی پرداخته است. این فناوری که اغلب بدون آگاهی کاربران به کار گرفته می‌شود، به اپلیکیشن‌ها اجازه می‌دهد جزئیات دقیقی از رفتار و عادات افراد، از جمله مکان‌های دقیق حضور آن‌ها در فضاهای بسته مانند خانه‌ها، دفاتر یا فروشگاه‌ها را جمع‌آوری کنند.
ردیابی مکان در محیط‌های داخلی چیست؟
در حالی که فناوری‌هایی مانند GPS برای ردیابی مکان در فضاهای باز طراحی شده‌اند، ردیابی مکان در محیط‌های داخلی از روش‌های پیشرفته‌تری برای شناسایی موقعیت دقیق کاربران در فضاهای بسته استفاده می‌کند. این فناوری از ترکیبی از سیگنال‌های وای‌فای، بلوتوث، حسگرهای گوشی (مانند شتاب‌سنج ) و حتی امواج صوتی فراصوت بهره می‌برد. این ابزارها به اپلیکیشن‌ها امکان می‌دهند تا نه‌تنها موقعیت کاربر را با دقتی در حد چند متر مشخص کنند، بلکه رفتارهای او را نیز تحلیل کنند؛ مثلاً اینکه کاربر در کدام بخش از یک فروشگاه ایستاده یا در خانه‌اش بیشتر وقت خود را کجا می‌گذراند.
چگونه اپلیکیشن‌ها اطلاعات شخصی را جمع‌آوری می‌کنند؟
بسیاری از اپلیکیشن‌ها، از برنامه‌های خرید و شبکه‌های اجتماعی گرفته تا اپلیکیشن‌های آب‌وهوا یا بازی‌ها، بدون اطلاع صریح کاربران، داده‌های مکانی را جمع‌آوری می‌کنند. این فرآیند معمولاً از طریق درخواست مجوز دسترسی به مکان (location permissions) آغاز می‌شود. با این حال، کاربران اغلب نمی‌دانند که این دسترسی شامل ردیابی در محیط‌های داخلی نیز می‌شود. طبق گزارش‌ها، بیش از 50,000 اپلیکیشن در فروشگاه‌های اپلیکیشن (مانند گوگل پلی و اپ استور) از فناوری‌های ردیابی پیشرفته استفاده می‌کنند. این اپلیکیشن‌ها داده‌ها را با شرکت‌های تبلیغاتی و تحلیل داده به اشتراک می‌گذارند و پروفایل‌های دقیقی از عادات کاربران، از جمله الگوهای خرید، ساعات خواب، یا حتی مکان‌های خصوصی مانند اتاق خواب، ایجاد می‌کنند.
یکی از روش‌های رایج، استفاده از «بیکن‌های بلوتوثی» است که در فروشگاه‌ها، فرودگاه‌ها و حتی برخی خانه‌های هوشمند نصب می‌شوند. این بیکن‌ها سیگنال‌هایی ارسال می‌کنند که گوشی‌های هوشمند آن‌ها را دریافت کرده و به اپلیکیشن‌ها اطلاع می‌دهند که کاربر در کجا قرار دارد. علاوه بر این، فناوری‌های مبتنی بر وای‌فای می‌توانند از طریق تحلیل سیگنال‌های روترها، نقشه‌ای از حرکت کاربر در یک فضا ایجاد کنند. حتی امواج فراصوت که توسط گوش انسان قابل‌شنیدن نیستند، در برخی اپلیکیشن‌ها برای شناسایی دستگاه‌های نزدیک و تبادل داده استفاده می‌شوند.
چرا این موضوع نگران‌کننده است؟
جمع‌آوری این داده‌ها بدون رضایت آگاهانه کاربران، نگرانی‌های جدی در مورد حریم خصوصی ایجاد می‌کند. برای مثال:
نقض حریم خصوصی: اطلاعات جمع‌آوری‌شده می‌توانند جزئیات حساسی مانند عادات شخصی، سلامت (مثلاً تعداد دفعات مراجعه به حمام)، یا حتی روابط خانوادگی را فاش کنند.
سوءاستفاده تجاری: شرکت‌های تبلیغاتی از این داده‌ها برای هدف‌گیری دقیق کاربران با تبلیغات شخصی‌سازی‌شده استفاده می‌کنند. به گفته کارشناسان، این داده‌ها گاهی به شرکت‌های بیمه یا کارفرمایان فروخته می‌شوند، که می‌تواند تبعات منفی برای کاربران داشته باشد.
امنیت داده‌ها: داده‌های مکانی اغلب در سرورهای ناامن ذخیره می‌شوند و در معرض هک شدن قرار دارند. در سال‌های اخیر، چندین مورد نقض داده گزارش شده که اطلاعات مکانی میلیون‌ها کاربر را در معرض خطر قرار داده است.
چگونه این فناوری‌ها بدون اطلاع ما کار می‌کنند؟
بسیاری از کاربران هنگام نصب اپلیکیشن‌ها، بدون مطالعه دقیق شرایط و ضوابط، مجوزهای دسترسی را تأیید می‌کنند. این مجوزها اغلب شامل دسترسی به مکان، میکروفون، یا حتی حسگرهای گوشی هستند که می‌توانند برای ردیابی استفاده شوند. علاوه بر این، برخی اپلیکیشن‌ها از روش‌های غیرشفاف مانند قراردادهای پنهان با شرکای تجاری استفاده می‌کنند تا داده‌ها را بدون اطلاع کاربر جمع‌آوری کنند. برای مثال، اپلیکیشن‌هایی که به ظاهر بی‌ضرر به نظر می‌رسند (مانند اپلیکیشن‌های چراغ‌قوه یا بازی‌های ساده)، ممکن است در پس‌زمینه داده‌های مکانی را جمع‌آوری کنند.
