ساعت از نیمه‌شب گذشته و شما تمام روز را درگیر کینه‌ای از رفتار همسرتان بودید که اعصابتان را خرد کرده است. زمان حل‌وفصل رسیده؛ چون همه می‌دانند نباید با خشم به رختخواب رفت، مگر نه؟
این باور عامه‌پسند، هرچند ریشه‌دار، از نظر بسیاری از کارشناسان روابط، نه‌تنها بی‌فایده، بلکه مخرب است. سامانتا ویتن، روانشناس بالینی در مریلند، با قاطعیت می‌گوید: «کاملاً اشتباه است. فقط تضمین می‌کند که افراد وقتی خسته‌اند، دعوا کنند.»
در عوض، زوج‌ها می‌توانند عادت‌هایی بیاموزند که هم خوابشان را تأمین کند و هم رابطه‌شان را در بلندمدت تقویت نماید. هیچ‌کس دلش نمی‌خواهد با خشم به خواب برود، اما چاره‌ای هست؟
ریشه‌های یک افسانه باستانی
ویتن توضیح می‌دهد که تمایل به حل فوری مشکلات قبل از آنکه ریشه بدوانند، قابل درک است. اما انتظار اینکه درگیری‌ها را با عشق و آرامش، درست پیش از خواب، به پایان برسانیم، غیرواقعی است. «این ایده قشنگ به نظر می‌رسد، مثل قصه‌های پریان،» او می‌گوید.
برخی منابع، منشأ این عبارت را به کتاب افسسیان در عهد جدید انجیل نسبت می‌دهند. ترجمه‌ها متفاوت است، اما جوهره‌اش چیزی شبیه به این است: «خشمگین شوید، اما گناه نکنید؛ بگذارید خورشید بر خشم‌تان غروب نکند.»
مشکل اینجاست که زوج‌ها نباید وقتی «تعادل عاطفی ندارند»، بحث کنند. ویتن به اختصار HALT اشاره می‌کند – یک یادآوری رایج در درمان که هشدار می‌دهد از گفت‌وگوهای جدی اجتناب کنید وقتی گرسنه، خشمگین، تنها یا خسته‌اید. بسیاری از افراد هم شب‌ها الکل می‌نوشند که محیط را آرام نمی‌کند، بلکه برعکس، تیره‌تر می‌سازد.
«در چنین حالتی، احتمال می‌رود چیزهایی بگویند یا بکنند که بعداً پشیمان شوند،» ویتن هشدار می‌دهد. خستگی، گرسنگی یا تنهایی، مغز را از حالت منطقی خارج می‌کند و بحث را به جنگلگاهی از کلمات تند و تصمیم‌های عجولانه بدل می‌سازد.
جایگزین‌های عملی: مکث کنید، نه فرار
سابرینا رومنوف، روانشناس بالینی در نیویورک، می‌گوید بحث کردن در شب آسان به نظر می‌رسد، چون همسرتان در دسترس‌ترین است. اما بهتر است بپذیرید مشکلی وجود دارد، مکثی کنید و زمانی برای بازگشت به آن تعیین کنید. مثلاً ناهار فردا یا قهوه‌ای در اواسط روز، هر زمان که عجله‌ای در کار نباشد.
کلید موفقیت، پیگیری است. «این یک مهارت است؛ اعتماد به اینکه شریک زندگی‌تان واقعاً به موضوعی که برایتان مهم است، بازمی‌گردد،» رومنوف می‌گوید. بیشتر زوج‌ها باید این را تمرین کنند تا به عادت تبدیل شود.
این رویکرد همچنین نیازمند همدلی و درک نیازهای یکدیگر است. وقتی یکی نیاز به فضا دارد، دیگری نباید آن را رد شدن تعبیر کند. رومنوف تأکید می‌کند: «فضا دادن، نشانه بی‌توجهی نیست؛ بلکه فرصتی برای تنفس است.»
مرز باریک میان مکث و اجتناب
ویتن در مطبش با زوج‌هایی روبرو می‌شود که حداقل یکی‌شان بدون حل فوری دعوا، خوابشان نمی‌برد. این اغلب نشانه اضطراب و ناتوانی در تحمل ابهام است. «افراد باید بیاموزند چگونه خود را آرام کنند و به خود بگویند اشکالی ندارد،» او می‌گوید. «خودآرامی، کلید اصلی است.»
اما اجتناب هم راه‌حل نیست. بسیاری نیاز به فضا برای پردازش دارند، اما موظف‌اند بعداً بازگردند. هدف این است که هر دو طرف احساس امنیت کنند: اختلاف را بپذیرند، به یاد آورند رابطه‌شان مهم‌تر از یک مشاجره است، و توافق کنند بعداً حرف بزنند. «وقتی زوج‌ها این را بیاموزند، تحول‌آفرین است،» ویتن می‌گوید.
در دنیای پرسرعت امروز، جایی که استرس‌های کاری و خانوادگی انباشته می‌شود، این عادت‌ها نه‌تنها روابط را نجات می‌دهند، بلکه سلامت روانی را هم حفظ می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد زوج‌هایی که بحث‌هایشان را به زمان‌های مناسب موکول می‌کنند، رضایت بیشتری گزارش می‌دهند. مثلاً مطالعه‌ای در مجله روانشناسی روابط، حاکی است از اینکه ۷۰ درصد زوج‌های موفق، از استراتژی «مکث و بازگشت» استفاده می‌کنند.
درس‌هایی برای زندگی روزمره
تصور کنید: بعد از یک روز طولانی، همسرتان فراموش کرده وعده‌ای را که داده بود، عمل کند. خشم بالا می‌زند، اما به جای فریاد زدن در آشپزخانه نیمه‌شب، می‌گویید: «این موضوع ناراحتم کرده. فردا صبح، پیش از رفتن به کار، حرف بزنیم؟» این جمله ساده، دریچه‌ای به آرامش باز می‌کند.
رومنوف پیشنهاد می‌کند از ابزارهای ساده‌ای مثل یادداشت‌برداری استفاده کنید: آنچه آزارتان می‌دهد را بنویسید، تا ذهنتان خالی شود. صبح، با چشمانی باز و معده‌ای پر، بحث کنید. این نه‌تنها به حل بهتر مشکل کمک می‌کند، بلکه اعتماد را می‌سازد.
ویتن هم بر اهمیت خودآگاهی تأکید دارد. بپرسید: «الان HALT در من فعال است؟» اگر بله، عقب بکشید. این خودشناسی، زوج‌ها را از چرخه‌های تکراری دعوا نجات می‌دهد.
در نهایت، «هرگز با خشم نخوابید» بیشتر یک آرزوی رمانتیک است تا یک قاعده عملی. کارشناسان می‌گویند: بخوابید، اما با برنامه. روابط قوی، بر پایه صبر و همدلی ساخته می‌شوند، نه عجله شبانه. با تمرین این عادت‌ها، نه‌تنها شب‌ها آرام‌تر می‌خوابید، بلکه روزهایتان را با عشقی عمیق‌تر آغاز می‌کنید.
