ماکیاولی با دامن؛ کسب قدرت زنان با دلبری | نفوذ با اسلحه مُد

به گزارش دیروزبان، در حالی که رنسانس ایتالیا بیش از همه با نام هنرمندانی چون لئوناردو داوینچی، میکل‌آنژ و بوتیچلی شناخته می‌شود، در سایه این شکوفایی هنری، زنانی حضور داشتند که بدون شمشیر و ارتش، اما با لباس، زیور و ظرافت، قدرتی کم‌نظیر به دست آوردند. این زنان که امروز از آن‌ها با عنوان «دختران رنسانس» یاد می‌شود، مد را به ابزاری برای نفوذ سیاسی و اجتماعی در یکی از پرآشوب‌ترین دوره‌های تاریخ ایتالیا تبدیل کردند.

یکی از نخستین این چهره‌ها سیمونتا وسپوچی بود؛ زنی که در قرن پانزدهم فلورانس، نماد زیبایی و جذابیت به شمار می‌رفت. مورخان نوشته‌اند که «تمام شهر عاشق او بود». موهای طلایی، چهره لطیف و وقار اشرافی‌اش الهام‌بخش هنرمندانی چون بوتیچلی شد و بسیاری معتقدند تصویر ونوس در شاهکار «تولد ونوس» بازتابی آرمانی از چهره اوست. هرچند سیمونتا در ۲۲ سالگی درگذشت، اما تأثیرش بر زیبایی‌شناسی فلورانس برای دهه‌ها باقی ماند.

با آغاز جنگ‌های ایتالیا در اواخر قرن پانزدهم، مد بیش از پیش رنگ سیاست به خود گرفت. در این میان، ایزابلا دِاِسته، بانوی مانتوا، به یکی از زیرک‌ترین بازیگران این میدان تبدیل شد. او که حامی بزرگ هنر و فرهنگ بود، از پوشش و هدیه‌دادن به‌عنوان ابزاری دیپلماتیک بهره می‌برد. لباس‌های او نه‌تنها نشان‌دهنده سلیقه شخصی، بلکه حامل پیام‌های سیاسی بودند؛ از اعلام وفاداری به خاندان‌ها گرفته تا جلب نظر پادشاهان و ملکه‌ها. دستکش‌های معطر ایزابلا چنان شهرتی یافت که ملکه فرانسه مشتاق داشتن آن‌ها بود؛ نشانه‌ای از نفوذ نرم زنی که تاریخ‌نگاران او را «ماکیاولی با دامن» نامیده‌اند.

رقابت در این میدان تنها محدود به ایزابلا نبود. لوکرتزیا بورجیا، دختر نامشروع پاپ الکساندر ششم، با ثروت افسانه‌ای و لباس‌هایی که ارزششان با قیمت کاخ برابری می‌کرد، وارد صحنه شد. با این حال، به باور پژوهشگران، آنچه ایزابلا را ماندگارتر کرد، نه میزان ثروت بلکه توانایی او در ساخت تصویر فرهنگی از خود بود؛ تصویری که از طریق پرتره‌ها و روایت‌های هنری به تاریخ منتقل شد.

در دهه‌های بعد، الئونورا دی تولدو، همسر کوزیمو اول مدیچی، نمونه دیگری از قدرت نرم زنانه را به نمایش گذاشت. او با ترکیب هوشمندانه مد اسپانیایی و پارچه‌های فلورانسی، هم جایگاه خود را تثبیت کرد و هم به احیای اقتصاد و صنعت نساجی فلورانس کمک رساند. لباس‌هایش به بیانیه‌ای سیاسی بدل شدند که شکوه و ثبات حکومت جدید را به رخ می‌کشیدند.

امروز، میراث این زنان همچنان زنده است. از طراحان مد بزرگ تا ستارگان موسیقی و سینما، بسیاری به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از زیبایی‌شناسی و جسارت آن‌ها الهام می‌گیرند.