گزارش مجله «نیولاین» از کافهگردی در تهران
کافههای ادایی | انقلاب آرام قهوه در ایران! | فراغت در فنجان
فرهنگ کافهنشینی در تهران دیگر صرفاً عادتی برای نوشیدن قهوه نیست؛ بلکه نشانهای از تحول آرام اما عمیق در سبک زندگی شهری است.
به گزارش دیروزبان، در دو دهه اخیر، تعداد کافیشاپها در تهران به شکل چشمگیری افزایش یافته است. اسپرسو، لاته، قهوه دمی و دانههای تخصصی حالا بخشی از واژگان روزمره جوانان تهرانی هستند. انتخاب نوع قهوه، روش دمآوری و حتی کافه خاص، برای بسیاری به بیانی از هویت، سلیقه و طبقه فرهنگی تبدیل شده است.
نسل جوان، بهویژه دانشجویان و فریلنسرها، کافه را به عنوان مکانی برای کار، گفتگو، قرارهای غیررسمی و حتی خلوت شخصی انتخاب میکنند. قهوه در این فضاها، نماد نوعی زندگی مدرن و جهانی است که در دل محدودیتها شکل گرفته است.
کافه بهعنوان «سومین مکان»
در جامعه ایران (که الکل در آن ممنوع است) کافهها نقش آنچه جامعهشناسان «سومین مکان» مینامند را ایفا میکنند؛ نه خانهاند و نه محل کار، بلکه فضایی میان این دو، جایی برای نفس کشیدن، دیده و شنیده شدن.
برای بسیاری از زنان و جوانان، کافه محیطی امنتر نسبت به خیابان است؛ جایی که میتوانند ساعتی از فشارهای اجتماعی فاصله بگیرند. این فضاها به شکل غیررسمی، خلأ مکانهای فرهنگی آزاد را پر کردهاند.
اقتصاد قهوه و فرصتهای جدید
فرهنگ کافهنشینی تنها یک پدیده اجتماعی نیست؛ بلکه یک اکوسیستم اقتصادی نوظهور نیز به همراه آورده است. آموزش باریستا، رُست قهوه، مدیریت کافه و حتی فروش تجهیزات تخصصی، فرصتهای شغلی تازهای ایجاد کردهاند.
برای برخی جوانان، مهارت در قهوهسازی نهتنها شغل، بلکه مسیر مهاجرت محسوب میشود؛ مهارتی قابل انتقال به خارج از کشور که امکان یافتن کار در بازارهای جهانی را فراهم میکند.
تقلید از بارها و واکنش حاکمیت
برخی کافهها تلاش کردهاند نقش بارها را تقلید کنند: نورپردازی خاص، موسیقی زنده، دیجی و فضاهای شبانه. اما این تلاشها اغلب با واکنش نهادهای نظارتی و پلیس مواجه شده و به پلمب یا تعطیلی برخی کافهها انجامیده است.
با این حال، همین برخوردها گاهی نتیجهای معکوس داشتهاند. کافههای بستهشده به سرعت در شبکههای اجتماعی مشهور میشوند. جوانان، این فضاها را نه فقط مکان، بلکه «ایده» میبینند.
شبکههای اجتماعی و دیدهشدن کافهها
اینستاگرام نقش مهمی در گسترش فرهنگ کافهنشینی ایفا کرده است. عکس فنجان قهوه، میز چوبی، نور طبیعی و موسیقی پسزمینه، بخشی از روایت زندگی روزمره نسل جوان شدهاند. کافهها از طریق شبکههای اجتماعی هویت برند میسازند و مخاطب جذب میکنند. در عین حال، همین دیدهشدن میتواند باعث حساسیت نهادهای رسمی و فشار بیشتر شود؛ تناقضی که صاحبان کافهها دائماً با آن دستوپنجه نرم میکنند.
کافهها بهمثابه آیینه جامعه
فرهنگ کافهنشینی در تهران را نمیتوان صرفاً یک مد گذرا دانست. این پدیده بازتابی از نیاز عمیق جامعه به فضاهای گفتوگو، تعامل و هویتیابی است. کافهها آیینهای از آرزوها، محدودیتها و خلاقیت نسلی هستند که به دنبال راههای تازه برای زیستن است.
در شهری پر از تضاد، قهوه شاید ساده به نظر برسد، اما برای بسیاری از تهرانیها، طعم چیزی دیگر دارد؛ فراغتی که در فنجانی کوچک، اما پرمعنا، سرو میشود.