یک فیلم جنگی که معنای سینمای جنگ را تغییر داد
جنگ واقعی دیدنی نیست؛ هرچه به میدان نبرد نزدیکتر میشوید، خشونت، ترس و مرگ عریانتر و غیرقابلتحملتر میشود. جنگ اوکراین نهتنها ماهیت نبرد را تغییر داده، بلکه شیوه دیدن و ثبت جنگ را نیز دگرگون کرده است.
به گزارش دیروزبان، امروزه بخش عمده تلفات در میدان نبرد نه با سلاحهای سنتی، بلکه با پهپادها وارد میشود و میدان جنگ به فضایی تقریباً شفاف تبدیل شده که هر حرکت میتواند در لحظه دیده و هدف قرار گیرد.
این شفافیت مرگبار، نتیجه ترکیب پهپادهای مجهز به دوربین و دوربینهای نصبشده روی کلاه سربازان است؛ فناوریهایی که «غبار جنگ» را کنار زدهاند و تماشاگر را بیواسطه به دل خشونت میبرند. فیلم مستند «۲۰۰۰ متر تا آندرییفکا» ساخته مستیسلاو چرنوو، فیلمساز اوکراینی و برنده اسکار (برای «۲۰ روز در ماریوپل»)، نمونه برجسته این تحول است.
این مستند لحظهای از ضدحمله اوکراین در سال ۲۰۲۳ را روایت میکند؛ تلاشی قهرمانانه اما در نهایت ناکام برای تصرف روستای کوچک آندرییفکا در نزدیکی باخموت. فیلم با استفاده از تصاویر پهپادی و دوربینهای روی کلاه سربازان، صحنههایی بیرحمانه و مستقیم از نبرد، زخمی شدن، مرگ و سردرگمی را نشان میدهد؛ تصاویری که حتی سینمای جنگی کلاسیک هم توان رقابت با آنها را ندارد.
چرنوو آگاهانه از رمانتیزهکردن جنگ پرهیز میکند. به گفته خودش، هدف او رسیدن به نوعی فراواقعگرایی است تا تماشاگر «وحشت و درد» جنگ را واقعاً تجربه کند. بیشتر سربازانی که در فیلم میبینیم، تا زمان اکران عمومی آن جان خود را از دست دادهاند. روستایی که برایش اینهمه خون ریخته میشود، در نهایت چیزی جز ویرانهای بیمعنا نیست.
در عین حال، فیلم لحظات کوتاهی از انسانیت را هم ثبت میکند؛ گفتوگویی ساده درباره خانواده، نگرانیهای روزمره و احساس گناه سربازی که فکر میکند «کار قهرمانانهای نکرده است». او چند ماه بعد میمیرد.
«۲۰۰۰ متر تا آندرییفکا» مستندی است تلخ، بیرحم و صادق؛ سندی از جنگی که نه قهرمان میسازد و نه معنا، بلکه تنها هزینه انسانیِ هولناک خود را عریان میکند.